گردشگری آیینی و مذهبی در ایران: پیوند باورها با توسعۀ گردشگری فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ، پژوهشکده تاریخ ایران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری گردشگری، دانشکده گردشگری و اقتصاد، دانشگاه سویا، سویا، اسپانیا.

چکیده

گردشگری آیینی و مذهبی در ایران به‌عنوان بخشی از گردشگری فرهنگی، ظرفیتی چشمگیر برای توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد. این پژوهش با تمرکز بر تنوع گستردۀ آیین‌ها و باورهای مذهبی و ملی در ایران، به بررسی نقش آن‌ها در تقویت گردشگری فرهنگی می‌پردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که آیین‌های مذهبی همچون عاشورا، تاسوعا و اعیاد اسلامی، در کنار جشن‌های باستانی نوروز، مهرگان و یلدا، نه‌تنها باعث شکل‌گیری هویت جمعی شده‌اند، بلکه ظرفیت بالایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند. توسعه این نوع گردشگری، فرصت‌های متعددی برای رونق بازارهای محلی، ایجاد اشتغال و درآمدزایی در مناطق مختلف کشور فراهم می‌کند.پژوهش حاضر، که با رویکرد کیفی و میان‌رشته‌ای انجام شده، ضمن مرور ادبیات علمی مرتبط با گردشگری میراث و آیینی، به بررسی تعاملی میان باورهای فرهنگی و مناسک دینی در شکل‌گیری تجربه‌ای معنوی و آموزشی برای گردشگران می‌پردازد. مهم‌ترین چالش‌های شناسایی‌شده عبارت‌اند از کمبود زیرساخت‌های مناسب، فقدان داده‌های جامع آماری و گاه کالایی‌سازی آیین‌ها که اصالت آن‌ها را تهدید می‌کند. درنتیجه، تأکید بر سیاست‌گذاری دقیق، آموزش جوامع محلی، بازاریابی هدفمند و حفظ اصالت آیین‌ها ضروری است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گردشگری آیینی و مذهبی، با تلفیق ابعاد تاریخی، فرهنگی و معنوی، می‌تواند نقش بسزایی در معرفی ایران به جهان ایفا کند و به‌عنوان ابزاری موثر در توسعه پایدار گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت، گسترش پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، حمایت از زیرساخت‌های گردشگری و تعامل سازنده میان نهادهای دولتی، جوامع محلی و فعالان خصوصی، از الزامات موفقیت این حوزه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Religious and Ritual Tourism in Iran: Bridging Beliefs and Cultural Tourism Development

نویسندگان [English]

  • Alireza Nemati 1
  • Dorsa Dezfoulian 2
1 PhD student in History, Faculty of Iran History, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
2 PhD student in Tourism, Faculty of Tourism and Finance, University of Seville, Seville, Spain,
چکیده [English]

Religious and ritual tourism in Iran, as part of broader cultural tourism, exhibits remarkable potential for economic, cultural, and social development. This study focuses on the country’s wide range of religious and national ceremonies and explores how they can reinforce cultural tourism. Findings indicate that key religious rituals such as Ashura, Tasuʿa, and Islamic festivals, alongside ancient festivities like Nowruz, Mehregān, and Yaldā, not only strengthen collective identity but also possess high capacity for attracting both domestic and international travelers. Developing this sector can create multiple opportunities for boosting local markets, generating employment, and increasing revenues in various regions nationwide. Conducted through a qualitative, interdisciplinary approach, this research reviews literature on heritage and ritual tourism and analyzes the interaction between cultural beliefs, religious customs, and the spiritual-educational experiences of visitors. The most significant challenges identified include inadequate infrastructure, limited statistical data, and occasionally the commodification of ceremonies that undermines their authenticity. Consequently, precise policymaking, local community education, targeted marketing, and preserving ceremonial integrity are deemed crucial. The findings demonstrate that religious and ritual tourism, by uniting historical, cultural, and spiritual dimensions, can play a vital role in presenting Iran’s heritage to the world and serve as an effective tool for sustainable tourism development. Ultimately, broader interdisciplinary research, coupled with support for tourism infrastructure and constructive collaboration among government bodies, local communities, and private stakeholders, remains essential for ensuring success in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Tourism
  • Ritual Tourism
  • Intangible Heritage
  • Iranian Rituals
  • Cultural Identity
  • Intercultural Interactions

Publisher: University of Tabriz       Copyright © The Authors   

   

 

This is an open access article distributed under the following Creative Commons license: Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)

مراجع

  1.  

    1. ابن بطوطه، رحلة ابن ‌بطوطه، ج‌ ۱، ص‌ ۱۷۸، چاپ‌ محمد عبدالمنعم‌ عریان، بیروت، ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
    2. ابوالقاسم انجوی شیرازی، ج ۱، ص ۲۶۲، گذری و نظری در فرهنگ مردم. تهران: ۱۳۷۱ ش.
    3. ابوریحان بیرونی، کتاب التفهیم لاوائل صناعة التنجیم. ج ۱، ص ۲۵۲، چاپ جلال‌الدین همائی، تهران: ۱۳۶۲ ش.
    4. احمد تمیم‌داری، مریم نوتاش، معصومه اکبری. (۱۳۹۸). آیین‌ها و مراسم آیینی ایران و جهان. مهکامه.
    5. احمد تمیم‌داری، معصومه اکبری. (۱۳۹0). فرهنگ عامه. مهکامه.
    6. احمد تمیم‌داری، معصومه اکبری، مریم نوتاش. (۱۳۹۹). فرهنگ عامه. مهکامه.
    7. احمد وکیلیان. (۱۳۷۰). رمضان در فرهنگ مردم. ج ۱، ص ۲۷ـ۳۳. تهران.
    8. اسماعیل علی‌اکبری. (۱۳۹۱). جغرافیای گردشگری ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    9. پرغو، محمدعلی، نعمتی، علیرضا. (۱۴۰۲). «ظرفیت‌های گردشگری مذهبی استان آذربایجان شرقی با تأکید بر آیین‌های عاشورایی.» ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی. دسترسی از.
    10. جعفر مرتضی عاملی. (۱۳۷۸). بزرگداشت‌ها در اسلام (پاسخ به شبهات مخالفین). ج ۱، ص ۱۵۶ـ۱۶۱. ترجمه محمد سپهری. قم.
    11. جعفر میرکتولی، معصومه مهدیان بهنمیری، علی مهدی، زهرا میرزایی کوتنایی. (۱۳۹۴). «تحلیلی بر آیین‌های فرهنگی-مذهبی بومی و نقش آن در توسعه گردشگری؛ آیین عید مرده‌ها در شهرستان سوادکوه.» فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۵(۳۸)، ۷۱. com/p1525738.
    12. جوادی، ش. (۲۰۱۸). «گردشگری آئینی؛ بازخوانی باورهای اجتماعی در مراسم آئینی.» منظر، ۱۰(۴۲)، ۱۴-۲۱. doi: 10.22034/manzar.2018.63126.
    13. حمیده ابرقویی فرد. (۱۳۹۹). «منظر آیینی از نگاه گردشگری.» نشریه گردشگری فرهنگ، ۱(۳)، ۴۳-۵۰. com/p2233199.
    14. حمیده. (۱۳۹۸). «نقش گردشگری آیینی در نگهداشت فرهنگ عزاداری حسینی؛ مطالعه موردی شهرک ماسوله.» فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، ۱۲(۲)، ۱۰۱-۱۳۱. doi: 10.22035/jicr.2019.2032.2587.
    15. دیپک چبرا، محمدحسن زال، روزبه میرزایی. (۱۳۹۸). بازاریابی پایدار گردشگری فرهنگی و میراث. مهکامه، صص ۱۲-۱۶.
    16. زهرا شفیعی. (۱۳۹۸). «بررسی نقش مراسم و آیین‌های معنوی و مذهبی در رونق گردشگری مذهبی (محرم) مورد مطالعه: (مراسم نخل‌گردانی در استان یزد).» مجله جغرافیا و روابط انسانی، ۱(۴)، ۱۱۳-۱۴۷. com/p2008507.
    17. زهرا شفیعی. (۱۳۹۹). «تحلیلی بر آیین نخل‌گردانی و نقش آن بر رونق گردشگری مذهبی شهر یزد.» نشریه فرهنگ یزد، ۲(۶)، ۱۰۹-۱۲۰. com/p2298816.
    18. عبدالحی بن ضحاک گردیزی. (۱۳۴۷). زین‌الاخبار. ج ۱، ص ۲۱۸. چاپ عبدالحی حبیبی. چاپ افست، تهران.
    19. عزیزی، رحیم. (۱۳۶۶–۱۹۸۸). بررسی‌های تاریخی و مذهبی آیین نوروزی. ج ۱. گوتینگن، آلمان: نوید.
    20. علیرضا کریم‌زاده، ملیحه عامری، فریبا صم، علیرضا نوری، نرگس حاجمندی. (۱۳۹۹). راهنمای عمومی گردشگری: گروه شغلی: گردشگری. مهکامه، صص ۲۷ و ۴۳.
    21. فروغی ابری، اصغر. (۱۳۸۸). ایرانیان و عزاداری عاشورا. قم: انتشارات موسسه پژوهشی امام خمینی.
    22. محدثی، جواد. (۱۳۷۶). فرهنگ عاشورا. ج ۱، ص ۲۱۸. قم: نشر معروف.
    23. محمدحسین پاپلی‌یزدی، مهدی سقایی، معصومه اروانه. (۱۳۸۵). گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    24. محمدرضا دهشیری. (۱۳۹۴). «ارزیابی عوامل موثر بر توسعه‌ی گردشگری مذهبی در ایران.» نشریه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، ۴(۱۲)، ۷۲-۹۲. com/p1418489.
    25. مرتضی بذرافشان، مریم صداقت. (۱۳۹۷). درآمدی بر صنعت گردشگری. مهکامه.
    26. مرضیه صالحی، نصرالله صالحی. (۱۳۹۷). درآمدی بر گردشگری فرهنگی ایران. تهران: بال نو.
    27. مسعودی، علی بن حسین. (۱۳۷۴). مروج الذهب و معادن الجوهر. ج ۱، ص ۲۱۸. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
    28. منابع لاتین:
    29. مهدی ستوده‌فر، محمد تابش، کبری راعی. (۱۳۹۸). راهبرد توسعه گردشگری فرهنگی در جهان اسلام. دبیزش، صص ۲۴-۳۰.
    30. مهرداد بهار. (۱۳۷۵). ادیان آسیایی. تهران: نشر چشمه.
    31. نرگس احمدی‌فرد. (۱۳۹۶). گردشگری فرهنگی و بازآفرینی بافت تاریخی. تهران: آراد کتاب، ص ۱۲۳.
    32. نعمتی، علیرضا ، مشیری لنگرودی، نیما. (۱۴۰۲). «ظرفیت‌های گردشگری مذهبی استان گیلان با تاکید بر آیین‌های عاشورایی.» هفتمین کنگره سالانه بین‌المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران، تبریز. https://civilica.com/doc/1967166.
    33. هانری ماسه‌. (۱۳۵۵-۱۳۵۷). معتقدات و آداب ایرانی. ج ۱، صص ۲۳۳-۲۳۷. ترجمه مهدی روشن‌ضمیر. تبریز.
    34. یاسوری، مجید و گراوندی، فریبا. (۱۴۰۰). زمینه‌های گردشگری فرهنگی در ایران. تهران: نورعلم، صص ۱۳۵-۱۷۶.

    فهرست منابع لاتین:

    1. Alberti, Fernando G., and Jessica D. Giusti. (2012). "Cultural heritage, tourism and regional competitiveness: The Motor Valley cluster." City, Culture and Society, 3(4), 261-273.
    2. Apostolakis, A. (2003). "The Convergence Process in Heritage Tourism." Annals of Tourism Research, 30(4), 795–812.
    3. Ashworth, G. and Larkham, P. (eds.). (1994). Marketing in the Tourism Industry. London: Routledge.
    4. Askarani, M. R. (2024). The transformation of educational components in the Seljuk period and the renaissance of culture in the Ilkhanid era. Iranian History of Culture, 1(1), 87-110. doi: 10.22034/ihc.2024.18562. [In Persian].
    5. Babaei, Fariba, and Zeki Koday. (2021). "Kültürel Turizmin gelişimi ve İran'daki rolü." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(4), 1782-1792.
    6. Chen, Huan, et al. (2024). "Ritual in tourism: Evolution, Progress, and future prospects." Tourism Management Perspectives, 52, 101258.
    7. Chhabra, D., Healy, R., and Sills, E. (2003). "Staged Authenticity and Heritage Tourism." Annals of Tourism Research, 30, 702–719.
    8. Das, A., Kondasani, R. K. R., & Deb, R. (2024). "Religious tourism: a bibliometric and network analysis." Tourism Review, 79(3), 622-634.
    9. Garrod, B., and Fyall, A. (2001). "Managing Heritage Tourism: A Question of Definition." Annals of Tourism Research, 28, 1049–52.
    10. Handbook on Marketing Transnational Tourism Themes and Routes. (2017). December, 1-6.
    11. Howard, P. (2003). Heritage: Management, Monuments, and Museums: The Past in the Present. Melbourne: Melbourne University Press.
    12. Johnson, R. (2012). Cultural dynamics in religious tourism. New York: Springer, pp. 34, 45.
    13. Kumar, Dr. Alok. (2017). "CULTURAL AND HERITAGE TOURISM: A TOOL FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT."
    14. McKercher, B., Ho, P., and du Cros, H. (2004). "Relationship between tourism and cultural heritage management: Evidence from Hong Kong." Tourism Management, 25(4), 539–548.
    15. McLean, F. (1995). "A Marketing Revolution in Museums?" Journal of Marketing Management, 11(6), 601–616.
    16. Merriman, N. (1991). Beyond the Glass Case: The Past, the Heritage and the Public in Britain. Leicester: Leicester University Press.
    17. Mikaeili, Mahshid, and H. Kutay Aytuğ. (2019). "Evaluation of Iran’s cultural tourism potential from the European Union perspective: Jolfa Region." In Cultural Sustainable Tourism: A Selection of Research Papers from IEREK Conference on Cultural Sustainable Tourism (CST), Greece 2017, pp. 115-130. Springer International Publishing.
    18. Moscardo, G. (2001). "Cultural and Heritage Tourism: The Great Debates." In B. Faulkner, G. Moscardo, and E. Laws (eds.), Tourism in the 21st Century, (pp. 3–17). London: Continuum.
    19. Chamankar, M. J. (2024). Maritime culture of the early civilizations adjacent to the Persian Gulf and Oman Sea. Iranian History of Culture, 1(1), 23-47. doi: 10.22034/ihc.2024.18557. [In Persian].
    20. Rashid, A. G. (2018). "Religious tourism – a review of the literature."
    21. Rashid, Amber Gul. (2018). "Religious tourism – a review of the literature."
    22. Richards, G. (1996). "Production and Consumption of European Cultural Tourism." Annals of Tourism Research, 23, 261–283.
    23. Smith, M. (2010). Religious tourism and cultural heritage: A global perspective. London: Routledge, pp. 23, 45.
    24. Taylor, J. (2001). "Authenticity and Sincerity in Tourism." Annals of Tourism Research, 28(1), 7–26.
    25. Taylor, J. (2010). The impact of heritage tourism on local communities. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, p. 78.
    26. Taylor, J. (2015). Cultural heritage and sustainable tourism: Challenges in the Middle East. Oxford: Oxford University Press, pp. 67, 78.
    27. Timothy, D. (2000). "Building Community Awareness of Tourism in a Developing Country Destination." Tourism Recreation Research, 25(2), 111–16.
    28. Timothy, D. and Boyd, S. (2003). Heritage Tourism. New York: Prentice Hall.

    آوانگاری منابع فارسی

    1. Ibn Baṭūṭah. Raḥlat Ibn Baṭūṭah, Vol. 1, p. 178. Beirut: Muḥammad ʿAbd al-Munʿim ʿAriyān, 1407/1987.
    2. Abū al-Qāsim Anjūy Shirāzī. 1, p. 262. Gozarī va Nazarī dar Farhang-e Mardom. Tehran: 1371 SH.
    3. Abū Rayḥān Bīrūnī. Kitāb al-Tafḥīm li-Awāʾil Ṣināʿat al-Tanjīm, Vol. 1, p. 252. Edited by Jalāl al-Dīn Hamāʾī. Tehran: 1362 SH.
    4. Aḥmad Tamīmdārī, Maryam Nūtāsh, Maʿṣūmeh Akbarī. (1398). Āyīn-hā va Marāsem-e Āyīnī-ye Īrān va Jahān. Mahkāmeh.
    5. Aḥmad Tamīmdārī, Maʿṣūmeh Akbarī. (1390). Farhang-e ʿĀmme. Mahkāmeh.
    6. Aḥmad Tamīmdārī, Maʿṣūmeh Akbarī, Maryam Nūtāsh. (1399). Farhang-e ʿĀmme. Mahkāmeh.
    7. Aḥmad Vakīlīān. (1370). “Ramazān dar Farhang-e Mardom,” Vol. 1, pp. 27–33. Tehran.
    8. Esmāʿīl ʿAlī-Akbarī. (1391). Joghrāfiyā-ye Gardeshgarī-ye Īrān. Tehran: Sāzmān-e Motāleʿe va Tadwīn-e Kotob-e ʿOlūm-e Ensānī-ye Dāneshgāh-hā (SAMT).
    9. Parghū, Moḥammad-ʿAlī & Nʿamatī, ʿAlīrezā. (1402). “Ẓarfiat-hā-ye Gardeshgarī-ye Mazhabī-ye Ostān-e Āz̄arbāyjān Sharqī bā Taʾkīd bar Āyīn-hā-ye ʿĀshūrāʾī.” 6th International Conference on Management, Tourism, and Technology.
    10. Jaʿfar Murtazāʾī ʿĀmelī. (1378). Bozorgdāsht-hā dar Islām (Pāsokh be Shubuhāt-e Mokhālefin), Vol. 1, pp. 156–161. Trans. Muḥammad Sepahrī. Qom.
    11. Jaʿfar Mīrkatūlī, Maʿṣūmeh Mahdīān Behnamīrī, ʿAlī Mahdī, Zahra Mīrzāʾī Kūtanāʾī. (1394). “Taḥlīlī bar Āyīn-hā-ye Farhangī-Mazhabī-ye Bumī va Naqsh-e Ān dar Toseʿe-ye Gardeshgarī: Āyīn-e ʿĪd-e Morde-hā dar Shahrestān-e Savadkūh.” Faslname-ye Taḥqīqāt-e Kārbordī-ye ʿOlūm-e Joghrāfiyāʾī, 15(38), 71.
    12. Javādī, Sh. (2018). “Gardeshgarī-ye Āyīnī: Bāzkhānī-ye Bāvarhā-ye Ejtemāʿī dar Marāsem-e Āyīnī.” Manẓar, 10(42), 14–21. doi: 10.22034/manzar.2018.63126
    13. Ḥamīdeh Abrqūyī-Fard. (1399). “Manẓar-e Āyīnī az Negāh-e Gardeshgarī.” Našrie-ye Gardeshgarī-ye Farhang, 1(3), 43–50.
    14. Ḥamīdeh. (1398). “Naqsh-e Gardeshgarī-ye Āyīnī dar Negahdāsht-e Farhang-e ʿAzādārī-ye Ḥoseynī: Motāleʿe-ye Moredī Shahrak-e Māsūleh.” Faslname-ye Taḥqīqāt-e Farhangī-ye Īrān, 12(2), 101–131. doi: 10.22035/jicr.2019.2032.2587
    15. Dīpak Chebra, Moḥammad-Ḥasan Zāl, Ruzbeh Mīrzāʾī. (1398). Bāzārīyābī-ye Pāydār-e Gardeshgarī-ye Farhangī va Mīrās. Mahkāmeh, pp. 12–16.
    16. Zahra Shafīʿī. (1398). “Barrasī-ye Naqsh-e Marāsem va Āyīn-hā-ye Maʿnavī va Mazhabī dar Ronagh-e Gardeshgarī-ye Mazhabī (Moḥarram): Motāleʿe-ye Marāsem-e Nakhl-Gardānī dar Ostān-e Yazd.” Majalle-ye Joghrāfiyā va Ravābet-e Ensānī, 1(4), 113–147.
    17. Zahra Shafīʿī. (1399). “Taḥlīlī bar Āyīn-e Nakhl-Gardānī va Naqsh-e Ān bar Ronagh-e Gardeshgarī-ye Mazhabī-ye Shahr-e Yazd.” Našrie-ye Farhang-e Yazd, 2(6), 109–120.
    18. ʿAbd al-Ḥayy b. Ẓaḥāk Gardīzī. (1347). Zayn al-Akhbār, Vol. 1, p. 218. Edited by ʿAbd al-Ḥayy Ḥabībī. Tehran: Offset.
    19. ʿAzīzī, Raḥīm. (1366–1988). Barrasī-hā-ye Tārīkhī va Mazhabī-ye Āyīn-e Nowruzī, Vol. 1. Göttingen, Germany: Navid.
    20. Karīmzādeh, ʿAlīrezā, Malīheh ʿĀmerī, Farībā Ṣamm, ʿAlīrezā Nūrī, Narges Ḥājmandī. (1399). Rāhnamā-ye ʿOmūmī-ye Gardeshgarī: Gorūh-e Shoqlī: Gardeshgarī. Mahkāmeh, pp. 27 & 43.
    21. Forughī Abrī, Aṣghar. (1388). Īrānīān va ʿAzādārī-ye ʿĀshūrā. Qom: Inteshārāt-e Moʾassese-ye Pazhūheshī-ye Emām Khomeinī.
    22. Muḥaddethī, Javād. (1376). Farhang-e ʿĀshūrā, Vol. 1, p. 218. Qom: Nashr-e Maʿrūf.
    23. Muḥammad-Ḥosayn Pāplī-Yazdī, Mahdī Saghāʾī, Maʿṣūmeh Arvāneh. (1385). Gardeshgarī (Māhīyat va Mafāhīm). Tehran: SAMT.
    24. Muḥammad-Reżā Dehshīrī. (1394). “Arzyābī-ye ʿAvāmel-e Moʾasser bar Toseʿe-ye Gardeshgarī-ye Mazhabī dar Īrān.” Našrie-ye Barnāmeh-Rīzī va Toseʿe-ye Gardeshgarī, 4(12), 72–92.
    25. Mortazā Bazrafshān, Maryam Ṣedāqat. (1397). Daramadī bar Sanʿat-e Gardeshgarī. Mahkāmeh.
    26. Marẓīye Ṣāleḥī, Naṣrollāh Ṣāleḥī. (1397). Daramadī bar Gardeshgarī-ye Farhangī-ye Īrān. Tehran: Bāl-e No.
    27. Masʿūdī, ʿAlī b. Ḥoseyn. (1374). Murūj al-Dhahab wa Maʿādin al-Jawhar, Vol. 1, p. 218. Trans. Abū al-Qāsim Pāyandeh. Tehran: ʿElmī va Farhangī.
    28. Mahdī Sotūdehfar, Moḥammad Tābesh, Kobrī Rāʿī. (1398). Rāhbord-e Toseʿe-ye Gardeshgarī-ye Farhangī dar Jahān-e Islām. Debīzesh, pp. 24–30.
    29. Mehrdād Bahār. (1375). Adiyān-e Āsīāʾī. Tehran: Nashr-e Cheshmeh.
    30. Narges Aḥmadī-Fard. (1396). Gardeshgarī-ye Farhangī va Bāzāfarīnī-ye Bāft-e Tārīkhī. Tehran: Ārād Ketāb, p. 123.
    31. Nʿamatī, ʿAlīrezā & Moshīrī Langarūdī, Nīmā. (1402). “Ẓarfiat-hā-ye Gardeshgarī-ye Mazhabī-ye Ostān-e Gīlān bā Taʾkīd bar Āyīn-hā-ye ʿĀshūrāʾī.” 7th Annual International Congress on Development of Agriculture, Natural Resources, Environment, and Tourism in Iran, Tabriz. https://civilica.com/doc/1967166
    32. Henri Massé. (1355–1357 SH). Moʿtaqadāt va Ādāb-e Īrānī, Vol. 1, pp. 233–237. Trans. Mahdī Rowshan-Zamīr. Tabriz.
    33. Yāsūrī, Majīd & Garāvandī, Farībā. (1400). Zamine-hā-ye Gardeshgarī-ye Farhangī dar Īrān. Tehran: NūrʿElm, pp. 135–176.
تاریخ فرهنگ ایران
دوره 2، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1404
صفحه 65-83

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار