گسترش نفوذ فرهنگی غرب در عصر قاجاریه با تأسیس مدارس مبلغان مذهبی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان، ایران

10.22034/ihc.2024.18563

چکیده

گسترش استعمار در جهان به روش‌های مختلفی صورت گرفت. اعزام مبلّغان مذهبی برای زمینه‌سازی نفوذ فرهنگی، یکی از شیوه‌های مؤثر استعمارگران بوده است. ایران از نخستین سال‌های شروع استعمار موردتوجه کشورهای غربی قرار گرفت و مبلّغان مذهبی که هم‌زمان با شروع دوران صفوی راهی ایران شدند، در دوره قاجاریه به صورتی بی‌سابقه به فعالیت پرداختند و زمینه را برای حضور بیشتر کشورهای غربی آماده کردند. این مقاله با رویکرد «توصیفی ـ تحلیلی» و به «روش کتاب‌خانه‌ای» به این پرسش پاسخ می‌دهد که در دوره قاجاریه حضور مبلغان مذهبی چه تأثیراتی بر جامعه ایرانی نهاد؟ فرض می‌شود که حضور آنان موجب نابسامانی‌هایی در وضعیت اجتماعی گردید و نتایج این تحقیق نیز نشان می‌دهد که مبلّغان مذهبی با دامن زدن به تضادهای عقیدتی، موجب برهم خوردن تعادل و نظم اجتماعی و بروز اختلافات شدند که زمینه نفوذ بیشتر استعمارگران را فراهم می‌کرد؛ ولی رویه دیگر حضور ایشان، ایجاد مدرسه و بیمارستان‌هایی بود که موجب آشناسازی ایرانیان با علوم جدید و تغییراتی در مبانی فرهنگی جامعه ایران گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The expansion of Western cultural influence in the Qajar period with the establishment of religious missionary schools in Iran

نویسنده [English]

  • mohammad piri
Associate Professor, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran
چکیده [English]

The expansion of colonialism in the world took place in different ways. Sending religious missionaries to establish cultural influence has been one of the effective methods of the colonialists. Iran was noticed by Western countries from the first years of colonialism, and the religious missionaries who went to Iran at the beginning of the Safavid era, were active in an unprecedented manner during the Qajar period, and prepared the ground for the presence of more Western countries. This article answers the question with a "descriptive-analytical" approach and a "library method", what effects did the presence of religious missionaries have on the Iranian society during the Qajar period? It is assumed that their presence caused disturbances in the social situation and the results of this research show that the religious missionaries, by fueling ideological conflicts, caused the disruption of social balance and order and the emergence of disputes, which provided the basis for the colonists' further influence. Another aspect of her presence was the establishment of schools and hospitals that introduced Iranians to new sciences and changes in the cultural foundations of Iranian society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious groups
  • colonialism
  • Qajar
  • new schools
  • cultural influences