بازنمایی اشکانیان در شاهنامۀ فردوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I

نویسندگان

1 گروه باستان شناسی،دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران

2 گروه باستان شناسی،دانشکده ی علوم اجتماعی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران

چکیده

یکی از مختصرترین بخشهای شاهنامه مربوط به سلسلۀ اشکانیان است. در این مقاله تلاش شده تا با بازنمایی اشکانیان در یک سند مهم ایرانی یعنی شاهنامه، بررسی متفاوتتری صورت گیرد. این بازنمایی در سه بخش مورد توجه بوده است: الف)تبار و تاریخ اشکانیان در شاهنامه و مقایسۀ آن با متون جدید تاریخ ایران باستان ب)تجلّی اشکانیان در بخش پهلوانی شاهنامه ج)بررسی نظام سیاسی و مقایسۀ لیست پادشاهان اشکانی در شاهنامه با متون جدید. در بخش اول مقاله با توجه به ابیات خود شاهنامه در مورد اشکانیان و مناظرۀ بهرام چوبین و خسرو پرویز مشخص گردید فردی که فردوسی با نام "آرش" به عنوان نیای اشکانیان معرفی      می‌کند همان آرش کمانگیر در متون تاریخی دوران اسلامیست. سپس به بازنمایی ریشه‌های کهنتر هند و ایرانی و ارتباط آرش با آیین مهری با عنایت به اساطیر، اسناد تاریخی و منابع باستان شناسی مانند سکه ها و نقاشی‌های اشکانی در کنار ابیات شاهنامه و بررسی عبارت«آئین میلاد» در این ابیات پرداخته شد. بخش دوم مقاله به پهلوانان و خاندانهای مرتبط با تاریخ پارتیان اختصاص داده شد و صورت بندی جدیدی از تقابل اشکانیان و ساسانیان در شاهنامه ارائه گردید. اینکه چگونه بخش پهلوانی شاهنامه با داستان منوچهر و آرش به عنوان نیای اشکانیان، با توجه به ارتباط ایشان با ادیان کهنتر ایرانی، آغاز شده و با پادشاهی بهمن به عنوای نیای ساسانیان و فرزند اسفندیار، پهلوان محبوب موبدان و مرگ رستم به پایان می‌رسد. در بخش آخر مقاله نیز نوع نظام سیاسی و طول حکومت اشکانیان در شاهنامه و لیست پادشاهان آنها در این اثر حماسی با متون جدید تاریخ باستان مقایسه گردیده است. در این بخش شاهنامه «روم» و «یونان» یکی دانسته شده و اسکندر، رومی معرفی می‌شود که می‌تواند ناشی از اینهمانی این دو کشور به عنوان دشمن غربی در منابع ساسانی و خداینامه‌ها باشد. حال آنکه منطقاً تفکیک روم و یونان در عهد اشکانی می‌توانست به راحتی صورت پذیرد و عبارت"دوستدار یونان" بر سکه‌های اشکانی مویّد این دیدگاه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Representation of the Parthians in Ferdowsi's Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Hosein Basir Tariqat Talab 1
  • Behroz Afkhami 2
  • Reza Rezaloo 2
1 Department of Archaeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Department of Archaeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

One of the briefest sections of the Shahnameh concerns the Parthian dynasty. This article aims to present a different perspective by examining the representation of the Parthians in this key Iranian text. The study focuses on three main aspects: a) the lineage and history of the Parthians in the Shahnameh compared with modern scholarly accounts of ancient Iran; b) the role of Parthians in the heroic part of the epic; and c) the political system and the list of Parthian kings in the Shahnameh compared to historical sources.In the first section, based on verses of the Shahnameh and the dialogue between Bahram Chubin and Khosrow Parviz, it is argued that “Arash,” identified by Ferdowsi as the ancestor of the Parthians, is the same as Arash the Archer in Islamic-era historiography. The article then explores older Indo-Iranian roots and Arash’s connection to Mithraic traditions, referencing mythology, historical documents, archaeology such as coins and Parthian paintings, and the use of the term Ayin-e Milad in the Shahnameh.The second part examines Parthian-related heroes and families and proposes a new interpretation of the Parthian–Sasanian opposition in the Shahnameh, starting with Manuchehr and Arash and ending with Bahman’s reign and the death of Rustam.Finally, the article compares the Shahnameh’s portrayal of the Parthian political system and king list with modern historiography, noting the conflation of Rome and Greece, despite the historical distinction recognized in Parthian coinage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parthians
  • Shahnameh
  • Ferdowsi
  • Arash kamangir
  • Mithraism
  • Representation in literature

Publisher: University of Tabriz       Copyright © The Authors   

   

 

This is an open access article distributed under the following Creative Commons license: Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)

مراجع

  1.  

    • آموزگار،ژاله(1391).تاریخ اساطیری ایران.تهران:انتشارات سمت.
    • ارسطو(1343).فن شعر،ترجمۀ عبدالحسین زرین کوب،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • اکبرپور،علی(1396).«اشکانیان سرچشمۀ آیین پهلوانی».تاریخ نگار.ش12.صص 31-20.
    • ایروانیان،آرشاک(1401).«شمایل نگاری مهر از سرخ کُتل تا بورگ سن آندئول».پژوهشنامۀ ایران باستان.ش 3. صص 115-105.
    • بلعمی،ابوعلی(1373).تاریخ بلعمی:ترجمه و تلخیص تاریخ طبری،به کوشش محمد روشن، تهران : سروش.
    • بهار،مهرداد(1360).«ورزش باستانی ایران و ریشه های تاریخی آن».چیستا.ش 2.صص 159-140.
    • بهار،مهراد(1373).گفتگو با مرداد بهار.کلک.ش 54.صص233-170.
    • بُندهش(1378).فرنبغ دادگی،به کوشش مهرداد بهار،تهران:توس.
    • بیرونی،ابوریحان(1389).آثارالباقیه،ترجمۀ اکبر داناسرشت،تهران:امیرکبیر.
    • تفضّلی،احمد(1376).تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام،تهران:سخن.
    • تفضّلی،احمد(1367).«خواستگاری افراسیاب از اسپندارمد نمونه ای از بن مایۀ اغوا در اساطیر ایرانی». ایران نامه.س7.ش2.صص202-189.
    • تنهایی،حسین ابوالحسن(1379).درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی،مشهد:نی نگار.
    • ثعالبی،ابومنصور عبدالملک(1368).تاریخ غرر السیر:غرراخبار ملوک الفرس و سیرهم، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران:نقره.
    • جبری،سوسن و خلیل کهریزی(1391).«غیبت آرش کمانگیر در شاهنامه».ادب پژوهی.ش21.صص 169-141.
    • خاتمی،سیدهاشم(1386).«بررسی اسطورۀ آرش،جشن تیرگان و بسامد حضور آنها در ادب فارسی».نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان .ش 22. پ19 . صص31-1.
    • خالقی مطلق،جلال(1381).سخن های دیرینه:سی گفتار دربارۀ فردوسی و شاهنامه،به کوشش علی دهباشی، تهران:افکار.
    • دبیرسیاقی،سید محمد(1381).داستانهای نامور نامۀ باستان:پادشاهی اشکانیان و ساسانیان، جلد 21، تهران: نشرقطره.چاپ دوم.
    • دورانت،ویل(1378).تاریخ تمدن:قیصر و مسیح،ترجمۀ احمد بطحائی،احمد آرام،ع پاشایی(و غیره)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    • دیاکونف،م.م(1351).اشکانیان،ترجمۀ کریم کشاورز،تهران:انتشارات پیام..
    • رضی،هاشم(1358).گاه شماری و جشن های ایران باستان،تهران:انتشارات فروهر.
    • سعادت،مصطفی(1398).«رابطۀ شاهان اشکانی با پهلوانان دورۀ کیانی».قند پارسی. س2. ش3. صص 123-112.
    • سلدن،رامان(1377).بازنمایی و نظریۀ ادبی.ترجمۀ منصور ابراهیمی.فارابی.د7.ش 4.صص 49-38.
    • شاپور شهبازی،علیرضا(1394).«خاستگاه پارتی خاندان رستم».بهار.ش17.صص48-31.
    • شولتز،دوان.پی(1388).نظریه های شخصیت،ترجمۀ یحیی سید محمدی،تهران:ویرایش.
    • ضیاء الدینی،علی و مه دخت پورخالقی(1393).«آرش کمانگیر و ویشنو».دو فصل نامۀ علمی پژوهشی پژوهش های ادبیات تطبیقی.د2.ش2.صص137-105.
    • صفا،ذبیح اله(1363).حماسه سرایی در ایران ، تهران:انتشارات امیرکبیر.
    • عسگری،رحمان(1394).«تکنیکها،تاثیر و تاثیرات فرهنگی متقابل تمدنهای مختلف بر نقاشی کوه خواجه». دومین همایش ملی باستان شناسی ایران.آبان 1394.صص15-1.
    • فردوسی،ابوالقاسم(1960).شاهنامه فردوسی(متن انتقادی)،نه جلد تحت نظر یوگنی. ا. برتلس و دیگران،جلد اول،از سلسلۀ آثار ادبی ملل خاور آکادمی علوم اتحاد شوروی،مسکو:ادارۀانتشارات ادبیات خاور.
    • فردوسی،ابوالقاسم(1962).شاهنامه فردوسی(متن انتقادی)،نه جلد تحت نظر یوگنی. ا. برتلس و دیگران،جلد دوم،از سلسلۀ آثار ادبی ملل خاور آکادمی علوم اتحاد شوروی،مسکو:ادارۀانتشارات ادبیات خاور.
    • فردوسی،ابوالقاسم(1965).شاهنامه فردوسی(متن انتقادی)،نه جلد تحت نظر یوگنی. ا. برتلس و دیگران،جلد چهارم،از سلسلۀ آثار ادبی ملل خاور آکادمی علوم اتحاد شوروی،مسکو:ادارۀانتشارات ادبیات خاور.
    • فردوسی،ابوالقاسم(1967).شاهنامه فردوسی(متن انتقادی)،نه جلد تحت نظر یوگنی. ا. برتلس و دیگران،جلد ششم،از سلسلۀ آثار ادبی ملل خاور آکادمی علوم اتحاد شوروی،مسکو:ادارۀانتشارات ادبیات خاور.
    • فردوسی،ابوالقاسم(1971).شاهنامه فردوسی(متن انتقادی)، نه جلد تحت نظر یوگنی. ا. برتلس و دیگران،جلد نهم،از سلسلۀ آثار ادبی ملل خاور آکادمی علوم اتحاد شوروی،مسکو:ادارۀانتشارات ادبیات خاور.
    • کاپلستون،فردریک چارلز(1380).تاریخ فلسفه،ترجمۀ سید جلال الدین مجتبوی،تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
    • کالج،مالکوم(1391).اشکانیان(پارتیان)،ترجمۀ مسعود رجب نیا،تهران:هیرمند.
    • کرتیس،جان(1378).ایران کهن،ترجمۀ خشایار بهاری،تهران: نشر کارنگ.
    • کریستن سن،آرتور(1386).وضع ملت و دولت و دربار در دورۀ شاهنشاهی ساسانی،ترجمۀ مجتبی مینوی، تهران:اساطیر.
    • کزازی،میرجلال الدین(1385).نامه باستان،جلد دوم،تهران:سمت.
    • کسرایی،سیاوش(1386).مجموعۀ اشعار،تهران:نگاه.
    • مالمیر،تیمور(1387).«ساختار فنی شاهنامه»، کاوش نامه،سال نهم،شمارۀ 16،صص215-199.
    • مقدسی،مطهربن طاهر(1374).البداء و التاریخ:آفرینش و تاریخ،ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران:آگه.
    • ملکزادۀ بیانی،ملکه(1370).تاریخ سکه،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
    • نظری،داریوش(1397).«اشکانیان و شاهنامه».دوفصلنامۀ تخصصی تاریخ ایران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر.س6.ش2.صص46-35.
    • نولدکه،تئودور(1379).حماسه ملی ایران،ترجمۀ بزرگ علوی،تهران:انتشارات نگاه.
    • ورمازرن،مارتین(1387).آیین میترا،ترجمۀ بزرگ نادرزاده،تهران:نشر چشمه.
    • ولسکی،یوزف(1383).شاهنشاهی اشکانی،ترجمۀ مرتضی ثاقب فر،تهران:ققنوس.
    • ویسهوفر،یوزف(1386).ایران باستان از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد، ترجمۀ مرتضی ثاقب فر،تهران: ققنوس.
    • هرینگ،ارنی(1376).سفال ایران در دوران اشکانی،ترجمۀ حمیده چوبک،تهران:سازمان میراث فرهنگی کشور
    • هینلز،جان(1371).شناخت اساطیر ایران،ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی،تهران:چشمه.
    • هینلز،جان راسل(1383).اساطیر ایران،ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
    • یارشاطر،احسان(1363).«چرا در شاهنامه از پادشاهان ماد و هخامنشی ذکری نیست؟».ایران نامه. ش10. صص213-191.

    51-Augustyn,Adam(2024).Scythian,Encyclopaedia Britannica,www.britannica.com(Oct 13)

    52-Boyce,Mary(1975).A HISTORY OF ZOROASTRIANISM,Leiden & Koln:E.J.Brill

    53-britishmuseum(2025), "Ceramic relief plaque showing a Parthian male archer  on horsebach",https://www.britishmuseum.org/research/projects/Parthian-coin-project.(June 10)

    54-Encyclopaedia Iranica(2011).APARNA,www.iranicaonline.org.(August 5).

    55-Ferguson,R.James(2005). Parthians and Persians: The Horizon of Hellenistic and Roman Power. Centre for East-West Cultural & Economic Studies, Bond University, Research Paper No. 12, December 2005

    56-Hafeznia, M.R, & Kavianirad, m.,( 2003). A New Approach in political geography of Iran. Tehran: Samt .

    57-Hauser,Stefan R,(2012). The Arsacid (Parthian) Empire, A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Published 2012 by Blackwell Publishing Ltd.pp1000-1020.

    58-Khaleghi Motlagh,Djalal(1989).BIZAN,Encyclopaedia Iranica,www.iranicaonline.org.( December 15)

    59-Numista(2025), Items from the " Parthian Empire ",en.numista.com.(June 12)

    60-Numista(2025), Items from the " Sasanian Empire",en.numista.com.(June 12)

    61-Yale university Art Gallery(2025), shrine to the God Mithras,Dura-Europos,https://artgallery.yale.edu/collections/objects/6746.( June 6)

    62-Zeidan,Adam(2024).Parthia,Encyclopaedia Britannica,www.britannica.com(sep 24)

     

    آوانگاری منابع

    1. Amoozgar, Z. (2012). Tarikh-e Asatiri-ye Iran. Tehran: SAMT.
    2. (1964). Fun-e She’r (A. H. Zarrinkoob, Trans.). Tehran: Bonyad-e Tarjome va Nashr-e Ketab.
    3. Akbarpour, A. (2017). Ashkaniyan: Sarcheshme-ye Ayin-e Pahlevani. Tarikh Negar, (12), 20–31.
    4. Irovaniyan, A. (2022). Shamayel Negari-ye Mehr az Sorkh Kotal ta Bourg San Andeul. Pazhuheshname-ye Iran-e Bastan, (3), 105–115.
    5. Bal’ami, A. (1994). Tarikh-e Bal’ami: Tarjome va Talkhis-e Tarikh-e Tabari (M. Roshan, Ed.). Tehran: Soroush.
    6. Bahar, M. (1981). Varzesh-e Bastani-ye Iran va Risheh-haye Tarikhi-ye An. Chista, (2), 140–159.
    7. Bahar, M. (1994). Goftogu ba Mardad Bahar. Kalak, (54), 170–233.
    8. (1999). Farnebagh Dadagi (M. Bahar, Ed.). Tehran: Toos.
    9. Biruni, A. (2010). Asar al-Baqiyah (A. Danasresht, Trans.). Tehran: Amir Kabir.
    10. Tafazzoli, A. (1997). Tarikh-e Adabiat-e Iran Pish az Islam. Tehran: Sokhan.
    11. Tafazzoli, A. (1988). Khastgari-ye Afrasyab az Espandarmad: Nemune’i az Ben-mayeh-ye Aghva dar Asatir-e Irani. Iran Nameh, 7(2), 189–202.
    12. Tanhaei, H. A. (2000). Daramadi bar Makatib va Nazariyeh-haye Jame’e-shenasi. Mashhad: Ni Negar.
    13. Tha’alabi, A. M. (1989). Tarikh-e Ghrar al-Siyar: Ghara Akhbar-e Moluk al-Fars va Sirhum (M. Fazayeli, Trans.). Tehran: Noghre.
    14. Jabri, S., & Kahreezi, K. (2012). Gheybat-e Arash-e Kaman-gir dar Shahnameh. Adab Pazhouhi, (21), 141–169.
    15. Khatami, S. H. (2007). Barrasi-ye Osture-ye Arash, Jashn-e Tirgan va Basamed Hozoor Anha dar Adab-e Farsi. Nashrieh Daneshkadeh-ye Adabiyat va Oloum-e Ensani, Shahid Bahonar University, (22), 1–31.
    16. Khaleghi Motlagh, J. (2002). Sokhan-ha-ye Dirineh: Si Goftar darbareh-ye Ferdosi va Shahnameh (A. Dehbashi, Ed.). Tehran: Afkar.
    17. Dabir-Siyaghi, S. M. (2002). Dastanha-ye Namvar Nameh-ye Bastan: Padishahi Ashkaniyan va Sasanian, Vol. 21. Tehran: Nashr-e Ghatreh.
    18. Durant, W. (1999). Tarikh-e Tamaddon: Qeysar va Masih (A. Bathaie, A. Aram, & A. Pashaei, Trans.). Tehran: Elmi va Farhangi.
    19. Diakonoff, M. M. (1972). Ashkaniyan (K. Keshavarz, Trans.). Tehran: Payam.
    20. Razi, H. (1979). Gah-Shomari va Jashn-haye Iran-e Bastan. Tehran: Forouhar.
    21. Sa’adat, M. (2019). Rabeteh Shahansh Ashkani ba Pahlevanan-e Doreh-ye Kiani. Ghand-e Parsi, 2(3), 112–123.
    22. Selden, R. (1998). Baznamayi va Nazariyeh-ye Adabi (M. Ebrahimi, Trans.). Farabi, 7(4), 38–49.
    23. Shabazi, A. (2015). Khastgah-e Parti Khandan-e Rostam. Bahar, (17), 31–48.
    24. Schultz, D. P. (2009). Nazariyeh-haye Shakhsiyat (Y. S. Mohammadi, Trans.). Tehran: Virayesh.
    25. Zia-aldini, A., & Pour-Khaleghi, M. (2014). Arash-e Kaman-gir va Vishnu. Do Faslnameh-ye Elmi Pazhouhi-ye Adabiat-e Tatabiqi, 2(2), 105–137.
    26. Safa, Z. (1984). Hamsa Sarai dar Iran. Tehran: Amir Kabir.
    27. Asgari, R. (2015). Teknikha, Ta’sir va Ta’sirat-e Farhangi-ye Motaqabel-e Tamaddonha bar Naqashi-ye Koh-e Khajeh. In Dovomin Hamayesh-e Melli-ye Bastanshenasi-ye Iran (pp. 1–15). Tehran.
    28. Ferdowsi, A. (1960). Shahnameh Ferdowsi (Vol. 1, U. Bertels, Ed.). Moscow: Adareh-ye Entesharat-e Adabiyat-e Khavar.
    29. Ferdowsi, A. (1962). Shahnameh Ferdowsi (Vol. 2, U. Bertels, Ed.). Moscow: Adareh-ye Entesharat-e Adabiyat-e Khavar.
    30. Ferdowsi, A. (1965). Shahnameh Ferdowsi (Vol. 4, U. Bertels, Ed.). Moscow: Adareh-ye Entesharat-e Adabiyat-e Khavar.
    31. Ferdowsi, A. (1967). Shahnameh Ferdowsi (Vol. 6, U. Bertels, Ed.). Moscow: Adareh-ye Entesharat-e Adabiyat-e Khavar.
    32. Ferdowsi, A. (1971). Shahnameh Ferdowsi (Vol. 9, U. Bertels, Ed.). Moscow: Adareh-ye Entesharat-e Adabiyat-e Khavar.
    33. Copleston, F. C. (2001). Tarikh-e Falsafeh (S. J. Mojtabavi, Trans.). Tehran: Sherkat-e Entesharat-e Elmi va Farhangi.
    34. Kallaj, M. (2012). Ashkaniyan (Partiyan) (M. Rajabnia, Trans.). Tehran: Hirmand.
    35. Curtis, J. (1999). Iran-e Kohan (K. Bahari, Trans.). Tehran: Nashr-e Karang.
    36. Christensen, A. (2007). Vaz’iyat-e Mellat va Dowlat va Darbar dar Doreh-ye Shahanshahi-ye Sasanian (M. Minavi, Trans.). Tehran: Asatir.
    37. Kazazi, M. J. (2006). Nameh-ye Bastan (Vol. 2). Tehran: SAMT.
    38. Kasra’i, S. (2007). Majmu’eh Ash’ar. Tehran: Negah.
    39. Malmir, T. (2008). Sakhtar-e Fanni-ye Shahnameh. Kavoshnameh, 9(16), 199–215.
    40. Maqdisi, M. B. T. (1995). Al-Bada’ va al-Tarikh: Afarinesh va Tarikh (M. R. Shafiei Kadkani, Trans.). Tehran: Agah.
    41. Malekzadeh-Biyani, M. (1991). Tarikh-e Sekkeh. Tehran: University of Tehran Press.
    42. Nazari, D. (2018). Ashkaniyan va Shahnameh. Do Faslnameh-ye Takhasosi-ye Tarikh-e Iran-e Eslami, 6(2), 35–46.
    43. Nöldeke, T. (2000). Hamsa-ye Melli-ye Iran (B. Alavi, Trans.). Tehran: Negah.
    44. Vermazern, M. (2008). Ayin-e Mitra (B. Naderzadeh, Trans.). Tehran: Cheshmeh.
    45. Volsky, J. (2004). Shahanshahi-ye Ashkani (M. Saqebfar, Trans.). Tehran: Ghoghnoos.
    46. Wieshöfer, J. (2007). Iran-e Bastan az 550 Pish az Milad ta 650 Pas az Milad (M. Saqebfar, Trans.). Tehran: Ghoghnoos.
    47. Hering, E. (1997). Sofal-e Iran dar Doreh-ye Ashkani (H. Choubak, Trans.). Tehran: Sazman-e Mirath-e Farhangi.
    48. Hinz, J. (1992). Shenakht-e Asatir-e Iran (Z. Amoozgar & A. Tafazzoli, Trans.). Tehran: Cheshmeh.
    49. Hinz, J. R. (2004). Asatir-e Iran (B. Farrokhi, Trans.). Tehran: Asatir.
    50. Yarshater, E. (1984). Chera dar Shahnameh az Padishahan-e Mad va Hakhmaneshi Zekri Nist? Iran Nameh, 10, 191–213.
    51. Augustyn, A. (2024, October 13). Scythian. Encyclopaedia Britannica. https://www.britannica.com
    52. Boyce, M. (1975). A History of Zoroastrianism. Leiden & Köln: E. J. Brill.
    53. British Museum. (2025, June 10). Ceramic relief plaque showing a Parthian male archer on horseback. https://www.britishmuseum.org/research/projects/Parthian-coin-project
    54. Encyclopaedia Iranica. (2011, August 5). APARNA. https://www.iranicaonline.org
    55. Ferguson, R. J. (2005). Parthians and Persians: The Horizon of Hellenistic and Roman Power. Centre for East-West Cultural & Economic Studies, Bond University, Research Paper No. 12.
    56. Hafeznia, M. R., & Kavianirad, M. (2003). A New Approach in Political Geography of Iran. Tehran: SAMT.
    57. Hauser, S. R. (2012). The Arsacid (Parthian) Empire. In A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East (pp. 1000–1020). Blackwell Publishing Ltd.
    58. Khaleghi Motlagh, D. (1989, December 15). BIZAN. Encyclopaedia Iranica. https://www.iranicaonline.org
    59. (2025, June 12). Items from the “Parthian Empire”. https://en.numista.com
    60. (2025, June 12). Items from the “Sasanian Empire”. https://en.numista.com
    61. Yale University Art Gallery. (2025, June 6). Shrine to the God Mithras, Dura-Europos. https://artgallery.yale.edu/collections/objects/6746
    62. Zeidan, A. (2024, September 24). Parthia. Encyclopaedia Britannica. https://www.britannica.com

     

     

تاریخ فرهنگ ایران
دوره 2، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1404
صفحه 41-62

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 خرداد 1404
  • تاریخ بازنگری: 10 مهر 1404
  • تاریخ پذیرش: 15 مهر 1404
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار