A reflection on the issue of Muhammad Ghazali's withdrawal from teaching at the Baghdad Nizamiyya

Document Type : Research Paper I Open Access I Released under (CC BY-NC 4.0) license

Author

PhD of History, University of Tabriz, Tabriz, Iran

Abstract

The network of Nizamiyah schools was one of the coherent educational structures founded by Khaja Nizam al-Mulk and played an important role in the cultural arena of the Seljuk period,. Imam Muhammad al-Ghazali was appointed as the head of that Nizamiyah in 484 by Khaja Nizam al-Mulk, and during the turbulent cultural periods and challenged the authority of the Abbasid Caliphate. During this time, as an official jurist assigned to the caliphate and monarchy, Ghazali theorized in various fields of knowledge, but after four years in that position, he left the Nizamiyah of Baghdad . There have been many opinions and views that why this hesitation occurred, and some highlight Ghazali's personal emphasis on the overcoming of "doubt", while other researchers consider political factors to be involved in this matter. This article examines the dimensions of this issue and discusses the question of what factor or factors were effective in Ghazali's abandonment of Nizamiyya and to what extent the role of political factors was influential in this. The research hypothesis is based on the role and importance of political issues or developments in this decision, and from this perspective, the issue has been addressed and the conclusion has been reached that political factors played an important role in this decision.

Keywords

Main Subjects


   

 

This is an open access article distributed under the following Creative Commons license: Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)

 
 آهنچی، آذر (1377-1378)، «تاثیر فرهنگی غزالی در بغداد و مسیر تفکر وی از تهافت الفلاسفه تا احیاء علوم الدین»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 148-149، زمستان 1377 و بهار 1378.
 ابراهیمی دینانی، غلامحسین(1370)، منطق و معرفت در نظر غزالی، تهران، امیرکبیر.
ابن‌اثیر جزری، ابوالحسن عزالدین(1371)، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، تهران، موسسه مطبوعات علمی.
ابن‌بطوطه(1376)، سفرنامه ابن‌بطوطه، ترجمه محمدعلی موحد، تهران، سپهر نقش.
ابن‌جوزی، ابوالفرج(1412ه.ق/1992م)، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، تصحیح: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه.
ابن‌خلدون(1363)، تاریخ ابن‌خلدون،ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
ابن‌خلکان، شمس‌الدین احمدبن محمدبن ابی‌بکر(بی‌تا)، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تصحیح: احسان عباس، بیروت، دار صادر.
اخبار سلاجقه روم(1350)، به اهتمام محمدجواد مشکور، تهران، کتابفروشی تهران.
بنداری، فتح بن علی(2536)، تاریخ سلسله سلجوقی، ترجمه محمدحسین جلیلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
بویل، جان اندرو(1389)، تاریخ ایران کمبریج(جلد پنجم: از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی ایلخانان)، ترجمه حسن انوشته، تهران، امیرکبیر.
پطروشفسکی، ایلیاد پاولویچ(1374)، اسلام در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام.
تاجیک، محمدرضا(1390) صوفی شالوده‌شکن؛ غزالی و واسازی عارفانه‌ی متن، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره اول، زمستان.
تاریخ آل‌سلجوقی در آناتولی(1377)، تصحیح: نادره جلالی، تهران، میراث مکتوب.
حسینی، صدرالدین ابوالحسن علی بن ناصر بن علی (1380)، زبده التواریخ یا اخبار الامرا و الملوک السلجوقیه، ترجمه: رمضان علی روح اللهی، مصحح: محمد نورالدین، تهران، نشر ایل شاهسون بغدادی.
راوندی، محمدبن علی بن سلیمان(1364)، راحه الصدور و آیه السرور، تصحیح محمد اقبال، به کوشش مجتبی مینوی، تهران، امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1353)، فرار از مدرسه، تهران، انجمن آثار ملی.
ساکت، محمدحسین (1381)، «غزالی: دگراندیشی و دگراندیشان»، نامه انجمن، شماره 5،‌ بهار 1381.
سعاده، صفیه(1988)، من تاریخ بغداد الاجتماعی؛ تطور منصب قاضی القضاه فی الفترتین البویهیه و السلجوقیه، دار امواج.
سمرقندی، دولتشاه بن بختیشاه(1318ه.ق/1900م)، تذکره دولتشاه، تصحیح ادوارد براون، لیدن هلند، مطبعه‌ی بریل.
شبلی نعمانی، (1386)، تاریخ علم کلام، ترجمه سیدمحمدتقی فخر داعلی گیلانی، تهران، اساطیر.
غزالی، ابوحامد محمد(1333)، مکاتیب فارسی غزالی یا فضائل الانام من رسائل حجه الاسلام، تدوین یکی از منسوبان غزالی، به اهتمام عباس اقبال، تهران، کتابفروشی سینا.
فارسی، عبدالغافر(1384)، المختصر من کتاب السیاق لتاریخ نیسابور، تصحیح: محمدکاظم محمودی، تهران، میراث مکتوب.
قاسم پور، داود (1401)، جریان‏های فکری در دوره سلجوقی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
قوام، ابوالقاسم و درپر، مریم(1390)، «سبک‌شناسی لایه‌ای: توصیف و تبیین بافتمند سبک نامه‌ی شماره یک غزالی»، فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره دوم، شمارة پیاپی، تابستان.
کسایی، نورالله(1363)، مدارس نظامیه و تاثیرات علمی و اجتماعی آن، تهران، امیرکبیر.
گرجی، ابوالقاسم(163)، «آراء غزالی در اصول فقه»، نشریه معارف، شماره 3، آذر-اسفند.
مجمل التواریخ  و القصص(1378ش/2000م)، تصحیح نجم‌الدین سیف آبادی، آلمان، دمونده نیکارهوزن.
مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده(1364)، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر.
وات، مونتگمری(1347)، امام محمد غزالی متفکر بزرگ مسلمان، ترجمه‌ی محمود اصفهانی‌زاده، تبریز، اداره کل آموزش و پرورش.
همایی، جلال‌الدین (بی‏تا)، غزالی نامه، تهران، کتابفروشی فروغی.
همدانی، رشیدالدین فضل الله (1386)، جامع التواریخ(تاریخ آل‌سلجوق)، تصحیح محمد روشن، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
وات، ‌مونتگمری (1385)، «زندگانی و اندیشه ابوحامد غزالی»، ترجمه پرویز دلیرپور، مجله کلام اسلامی، شماره 57، بهار 1385.
 
 
 
 
منابع لاتین
Albertini, Tamara (2005), Crisis and Certainty of Knowledge in Al-Ghazālī (1058-1111) and Descartes (1596-1650), Philosophy East and West, Vol. 55, No. 1, Jan.
Levy, Reuben(1982) :The Nizamiya Madrasa at Baghdad: Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No. 2. Apr.
MacDonald, Duncan B. (1988), The Life of al-Ghazzālī, with Especial Reference to His Religious Experiences and Opinions ,Journal of the American Oriental Society, Vol. 20
Makdisi, George(1961), Muslim Institutions of Learning in Eleventh-Century Baghdad,  Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 24, No. 1.
 
Anvari, H. (2002). Sokhan Comprehensive Dictionary. Tehran: Sokhan [In Persian]
Atkins, B.T.S. & Rundell, M. (2008). The Oxford Guide to Practical Lexicography. Oxford: Oxford University Press
 Bordoli, J. M., E. Cuevas and P. Chacon. 1994. The role of soil organic matter in corn (Zea mays L) yield. Plant Science, 15(3):27-35. (Journal)
Mahfoozi, S. And S.H. Sasani. 2009. Vernalization requirement of some wheat and barley genotypes and relationship with expression of cold tolerance under field and controlled condition. Iranian Journal of Field Crop Science, 39(1):113-126. (In Persian with English abstract)
 Kafi, M., M. Lahouti, A. Zand, H.R. Sharifi and M. Gholdani. 1999. Plant Physiology. Jahade- e-Daneshghahi Mashhad Press (In Persian)
Volume 2, Issue 1
Spring & Summer
March 2025
Pages 49-64
  • Receive Date: 18 January 2025
  • Revise Date: 19 February 2025
  • Accept Date: 19 February 2025
  • Publish Date: 21 March 2025